Kelime Nakliyatçısı Bir Şair
Enis Akın
2001, 72 Sf.
İkinci Yeni bir içerik şiiridir, anlamsızdır. Anlam klasik şiire ait bir ögedir, verili-anlamdır her zaman. Kapalı şiir derler, ellerinde olmayan anlama araç-gereçleriyle kapı açılmadığı için öyle derler. Burada temel kelime öbeği “ellerinde olmayan”dır. Kapalı. Kime kapalı? Elinde “anahtar” olmayana kapalı. Verili olmayan “anlam” içeriktir, içeriğin anlama ulaşıp ulaşmayacağı bir denemedir, deneydir.
İkinci Yeni bir içerik şiiridir, anlamsız veya kapalı anlam derler. Anlam kelimesiyle yaklaşılamaz İkinci Yeni’ye çünkü anlam hep geleneksel anlamdır. Anlam arayan İkinci Yeni değil sadece, yeni yazılan şiirleri de okumamalıdır. Tabii ilk ortaya çıkışı 1950’lerin sonları ve bitişi 65’ler olan bir şiir de artık bugün “anlamlar” dünyasına dahil olmuş olsa gerektir, yani artık kimse “anlamsız” demiyor İkinci Yeni’ye ama ilk çıktığı yıllarda denirdi, çok dendi.
İfade edilemeyen anlam diye bir şey yoktur, “henüz ifade edilemeyen” bir içerik olabilir. Anlamın dışına çıkılamaz, anlam sizin yanınızda dışına çıktığınızı sandığınız her yere, sizinle birlikte üzerinizdeki bir giysi gibi gider. Anlam klasik şiire ait bir ögedir, Ferhat ile Şirin’dir, Romeo ve Juliet’tir; Kral Lear veya Genç Osman’dır; “Bir ben var benden içeri”dir veya “Olmak ya da olmamak”tır. Anlam budur, tekrar eder. Masanın ayağı yoktur, ama anlama dönüşmüştür, kullanırız. “Masanın ayakkabısı” anlamsızdır, ama bir içeriğe sahip olabilir.
“Masanın ayağı” kelime dağarcığımızda vardır, ama “masanın ayakkabısı” yoktur. Kelime dağarcığımız henüz oraya genişlememiştir, daha doğrusu genişlememişti. Bu yazıda bir kez dile geldikten sonra artık onlardan da söz edilebilir. Bir şeyden söz edilebilmesi onun üzerinde bir hakimiyet kurmamızla ilgili. Onunla ilgili bir komut verebiliyoruz. İletişim = komutlar bütünü, Deleuze’e göre. Her geçen gün haritanın karanlık gölgelerine ışık götürüyoruz. Asker götürüyoruz. Kelime.
Ahmethan Yılmaz’ın 2001 yılında yayımlanan ilk şiir kitabı “Ankara İç Savaşında Üç Hainin Portresi” Yüksel Pazarkaya, Tarık Günersel gibi önceki kuşağa ait emilimi sınırlı örnekleri bir yana bırakırsak, genç şiirimizdeki ilk deneyci metinlerden biri. “Deneyci”yle neyi kast ediyorum? Yukarıdaki giriş bunu anlatıyor, haritanın karanlık bölgelerine kelime sevkiyatı. “Ankara İç Savaşı” Yılmaz’ın kişisel tarihinden bir anlatıyla, “yaşam kavgası”nın bir metaforu arasında bir birleşim. Turgut Uyar, İsmet Özel ve Ece Ayhan etkilenmeleriyle başlayan şiir dili ilerledikçe özgün bir yere oturuyor. Kitap öyle görünmemesine rağmen aslında dile odaklı, ama bir “dil kullanım kılavuzu” değil de “dildeki şer”e odaklı, “hainlik dille mümkün” diyor.
Yer yer cinsiyetçi dile doğru kaçan tarafları olsa da 90’lardaki devrimci mütedeyyin şiir atılımının en uç verimi. 90’lı yıllarda teknolojinin, çalışma hayatının ve gündelik yaşamın şiddetini derinden hisseden bir müslümanın var olma acısı. Bütün olarak tasarlanmış bir konsept-kitap.
Ancak iyi bir şiir kitabı, özellikle de Ankara İç Savaşında Üç Hainin Portresi gibi planlı, bütünlüklü yazılan bir kitap her zaman enerjisinin bir kısmını içinde bırakmalı, her şeyi söylememelidir. Deneyci kitaplardan bu enerjiyi bekleriz. Ancak bu sayede kitap bir yükselişle bitebilir. Yılmaz kitabın sonlarına doğru enerjisini yitiriyor, yavaşlıyor, duruluyor. Kitap belki fazla uzuyor. Bu biraz Yılmaz’ın içeriğe verdiği baskın rolle ilgili. Şiire sadece ve sadece şiir odaklı saiklerle yönelince bu olmaz; şiire neden gittiğini bilmeden yazılırsa daha iyi olur şiir. Yılmaz bu kitabı neden yazdığını fazla iyi biliyor.
90'lı yılların şiirimizdeki yeri, “şiire belli bir kimlikle yaklaşmak gerektiği” inancının son hamlesi olmasıydı, 40 Kuşağının ve 70 şiirinin bir uzantısıydı, siyasi yönünü katmazsak. Ankara İç Savaşında Üç Hainin Portresi 90'lardaki kimlik şiirine konan nokta olarak önemli bir şiir kitabı.
